Als ondernemer voor de inkomstenbelasting (IB) kon u tot 2023 fiscaal gunstig sparen voor uw oude dag door een oudedagsreserve te vormen. Dat deed u door jaarlijks een deel van uw winst te reserveren voor uw oudedagsvoorziening. Dit kon voor het laatst over het jaar 2022, want in 2023 is er een streep gezet door verdere opbouw van de oudedagsreserve.

Hoe werkte de reserve ook alweer? Bij het vormen van een oudedagsreserve zet u niet daadwerkelijk geld apart op een rekening. U reserveert alleen een deel van de winst van uw onderneming voor uw oude dag. Op het moment van het vormen van deze reserve betaalt u daardoor geen belasting. Deze heffing wordt uitgesteld tot het moment dat u ophoudt om ondernemer voor de IB te zijn.

Dit is het geval als u met pensioen gaat, maar ook als u de onderneming omzet in een bv of als u niet meer aan de voorwaarden voor het vormen van een oudedagsreserve voldoet. Vaak geldt er dan een lager belastingtarief in de IB en profiteert u dus van een tariefsvoordeel.

Toevoeging aan uw oudedagsreserve

De mogelijke toevoeging aan uw oudedagsreserve over een kalenderjaar was 9,44% van de winst, al was er wel een maximum.

Naast een aftrekpost kon de dotatie aan de oudedagsreserve ook een gunstige invloed hebben op: uw inkomensafhankelijke arbeidskorting, de inkomensafhankelijke algemene heffingskorting, de premie voor de Zorgverzekeringswet (ZVW) en op uw eventuele toeslagen. Uw winst werd immers lager door de toevoeging. Hierdoor leverde de mkb-winstvrijstelling overigens ook iets minder fiscaal voordeel op.

Bestaande reserves afwikkelen

Met ingang van 2023 is het dus niet meer mogelijk om nog wat toe te voegen aan de oudedagsreserve. Wel mogen bestaande reserves nog volgens de oude regels worden afgewikkeld. Dit kan dan op twee manieren:

• Afstorten als lijfrente: u kunt er op ieder moment voor kiezen om uw oudedagsreserve om te zetten in een ‘echte’ oudedagsvoorziening door een lijfrente bij een verzekeraar of een bank te kopen (zie het kader hieronder). De vrijvallende oudedagsreserve leidt dan tot een bijtelling voor de IB en de betaling aan de bank of verzekeraar kunt u aftrekken. Doordat de lijfrente een keertje omgezet moet worden in een periodiek inkomen, heeft u een oudedagsinkomen dat pas op het moment van ontvangst belast wordt.
• Vrijvallen van de reserve: het potje valt verplicht vrij als het bedrag van de oudedagsreserve hoger is dan het vermogen van uw onderneming, en als er zich daarbij één van de volgende situaties voordoet:
  • gehele/gedeeltelijke staking van uw onderneming;
  • het bereiken van de AOW-leeftijd op 1 januari van het kalenderjaar;
  • het niet voldoen aan het urencriterium in dit kalenderjaar en het vorige kalenderjaar.

Is dit laatste bij u het geval, dan neemt de oudedagsreserve af met het bedrag waarmee de reserve het ondernemingsvermogen bij het einde van het kalenderjaar overtreft. De afname moet u toevoegen aan de winst van uw onderneming. Bij een (gedeeltelijke) staking zal de oudedagsreserve (gedeeltelijk) worden opgeheven.

Fiscale claim blijft bestaan

De oudedagsreserve is in eerste instantie slechts een fiscale aftrekpost die op het moment van toevoeging aan de oudedagsreserve puur liquiditeitsvoordeel oplevert. Maar de fiscale claim blijft wel bestaan. Dit kan een probleem opleveren voor wie dit geld niet heeft als hij met pensioen gaat.

Zorg dus dat u bij toevoeging aan de oudedagsreserve genoeg liquide middelen opzijzet om deze claim te voldoen of om een lijfrente of bankspaarproduct aan te kopen. Vervalt de reserve door (gedeeltelijke) staking van uw onderneming dan heeft u onder voorwaarden recht op extra lijfrentepremieaftrek!